Από την Παραπληροφόρηση στα fake news

Από την παραπληροφόρηση, ή αλλιώς «κατασκευασμένες ειδήσεις», «κιτρινισμός», «προπαγάνδα» στα σημερινά «fake news» ή ψευδείς ειδήσεις. Όποιος και είναι ο όρος, η ανακριβής μετάδοση μιας είδησης αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα παραπληροφόρησης αποτελεί ο Αμερικανοϊσπανικός πόλεμος που ξέσπασε το 1898, όταν το αμερικανικό πλοίο «USSMaine» βυθίζεται από άγνωστα αίτια. Οι εφημερίδες του Γουίλιαμ Ρούντολφ Χίρστ κατηγόρησαν τους Ισπανούς ότι αυτοί το βύθισαν με μια «διαβολική μηχανή». Λέγεται ότι ο Αμερικανός εκδότης Γουίλιαμ Ρούντολφ Χιρστ έστειλε έναν εικονογράφο της εποχής ονόματι Φρέντερικ Ρέμινγκτον για να καλύψει την κουβανική εξέγερση, τότε οι εικονογράφοι είχαν και τον ρόλο του ανταποκριτή. Ο Ρέμινγκτον πήγε και μετά από λίγες μέρες τηλεγράφησε στον Χίρστ: «Όλα είναι ήσυχα. Δεν υπάρχουν φασαρίες. Δεν θα γίνει πόλεμος. Επιθυμώ να γυρίσω». Ο Χίρστ τού ανταπάντησε: «Παρακαλώ, μείνε. Αν μου προμηθεύσεις τις εικόνες, θα σου προμηθεύσω εγώ τον πόλεμο»

Σχετικά πρόσφατα, όλοι μας γίναμε μάρτυρες ενός πρωτοφανούς σε έκταση και καταιγισμό fake news φαινομένου. Στις Αμερικανικές εκλογές τον Δεκέμβριο του 2016 μια ομάδα νεαρών από μια μικρή φτωχική πόλη των Σκοπίων αναρτούσε πλήθος δημοσιευμάτων υπέρ του Trump στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα αναληθή αυτά δημοσιεύματα συγκέντρωναν χιλιάδες επισκέψεις από την άλλη άκρη του πλανήτη (πολλές εκ των οποίων ήταν από ψεύτικα προφίλ που είχαν δημιουργήσει οι ίδιοι) και εκμεταλλευόμενοι την πολιτική των socialmedia πλούτιζαν. Για τους ίδιους δεν είχε σημασία ποιος θα κερδίσει τις εκλογές, τοκίνητρό τους ήταν καθαρά ο εύκολος πλουτισμός. Αυτό το συμβάν ανέδειξε την αναγκαιότητα θέσπισης «fact checking» και στάθηκε σαν αφορμή να επανεξεταστούν τα πρωτόκολλα που αφορούν στους χρήστες των social media.

Ο όρος «fake news» αποτέλεσε τη δημοφιλέστερη λέξη στις μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο το 2017. Σύμφωνα με τους λεξικογράφους του Collins, η χρήση του όρου αυξήθηκε κατά 365% από το 2016. Η παραπληροφόρηση έχει συνδεθεί με την σκόπιμη διαστρέβλωση ή απόκρυψη της αλήθειας ώστε να εξυπηρετήσει προσωπικά, πολιτικά, οικονομικά και διαφόρων ειδών συμφέροντα. Τις προηγούμενες δεκαετίες τα ΜΜΕ κατηγορούνταν ως οι κύριοι φορείς παραπληροφόρησης, στην σημερινή όμως εποχή που ο καθένας μας έχει πρόσβαση στην πληροφορία η δημιουργία και αναπαραγωγή ψευδών ειδήσεων είναι ανεξέλεγκτη. Αρχικά τα παραδοσιακά ΜΜΕ έχαναν μερίδια και απειλούνταν από τα social media, όμως σήμερα η ανάγκη για αναζήτηση αξιόπιστων πηγών είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Έτσι παρατηρείται η τάση, οι πολίτες να στρέφονται προς τα ΜΜΕ για την έγκυρη ενημέρωση, τα οποία αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος σε σχέση με άλλες πηγές ενημέρωσης. 

28 Απριλίου 2021

Τι είναι το στρες / άγχος και πώς συνδέεται με την εργασία 

Το στρες, ή αλλιώς άγχος, είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που επηρεάζει τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Ο όρος άγχος προέρχεται από το ρήμα «άγχω», που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Για την προέλευση της λέξης στρες υπάρχουν δύο θεωρίες. Συμφώνα με την πρώτη θεωρία, η λέξη αυτή προέρχεται από την αντίστοιχη λατινική «stringere», που σημαίνει σφίγγω δυνατά (Hinkle, 1973) και κατά την δεύτερη θεωρία, η λέξη προήλθε από την αρχαία γαλλική «destresse», που σημαίνει βρίσκομαι σε στενότητα, σε καταπίεση (Fontana, 1996).

Το στρες είναι μια φυσική αντίδραση του οργανισμού, όταν καλείται να διαχειριστεί μια κατάσταση που «επιβαρύνει σημαντικά ή και υπερβαίνει τα ψυχικά αποθέματα του κι έτσι θέτει σε κίνδυνο την ψυχική του ισορροπία. Η εκδήλωση του άγχους και η αντιμετώπισή του εξαρτώνται από την αντίληψη, τα βιώματα και την προσωπικότητα του ατόμου (ποιους παράγοντες θεωρεί ο ίδιος στρεσογόνους ή όχι) γιατί κάθε άτομο βιώνει μοναδικές προσδοκίες για την ζωή του (εργασία, οικογένεια, σχέσεις) και όταν αυτές οι προσδοκίες δεν επαληθεύονται επέρχεται μια ψυχολογική ανισορροπία που το άτομο καλείται να διαχειριστεί.

Το άγχος επί τω πλείστων έχει συσχετιστεί με την εργασία. Σύμφωνα με το μοντέλο του στρες που προτείνει ο Cooper, οι πηγές του εργασιακού στρες κατατάσσονται σε έξι κατηγορίες:

- αυτές που είναι ενδογενείς στην εργασία,

- αυτές που σχετίζονται με τον εργασιακό ρόλο,

- αυτές που αφορούν τις εργασιακές σχέσεις,

- αυτές που σχετίζονται με την ανάπτυξη της σταδιοδρομίας του ατόμου,

- αυτές που σχετίζονται με τη δομή και το κλίμα της οργάνωσης και

- αυτές που αναφέρονται στην εναρμόνιση της οικογενειακής ζωής με την εργασιακή ζωή.

Έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε διεθνή επίπεδο, αποδεικνύουν ότι ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, η πίεση χρόνου, οι προθεσμίες, οι άσχημες συνθήκες εργασίας, το παρατεταμένο ωράριο, η σύγκρουση πεποιθήσεων, οι διαπροσωπικές σχέσεις και η κακή διοίκηση κατατάσσονται στους κυριότερους παράγοντες εργασιακού στρες. Δεδομένου ότι το άγχος λειτουργεί συσσωρευτικά στο άτομα και πολλές φορές ο ίδιος δεν το αντιλαμβάνεται και μπορεί να εκδηλωθεί με ψυχοσωματικές ασθένειες, εμφάνιση ψυχολογικών διαταραχών, και συμπεριφορών οι όποιες δεν χαρακτηρίζουν το άτομο.

25 Απριλίου 2021

Εθνική επέτειος

200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821

Συμπληρώνονται 200 χρόνια από την ιστορική στιγμή που ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει το λάβαρο της επανάστασης μπροστά από το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Οι Έλληνες αποφασισμένοι να αποτάξουν τον Τουρκικό ζυγό, έστειλαν ένα βροντερό μήνυμα τόλμης και ανδρείας σε όλη την Οικουμένη και έδωσαν το έναυσμα της ελευθερίας και ανεξαρτησίας σε κατακτητές και κατακτημένους. Γράφοντας ένα από τα τραγικότερα αλλά παράλληλα αξιομνημόνευτα κεφάλαια της Ελληνικής αλλά και Ευρωπαϊκής Ιστορίας, η Επανάσταση του 1821 έκανε τους λαούς εκείνης της εποχής να υποκλιθούν για μια ακόμη φορά στην ανδρεία και την ψυχή των Ελλήνων.

Παρά τις δύσκολές συνθήκες και τις κοινωνικές παρακωλύσεις που έχει επιφέρει η πανδημία, η Ελλάδα γιορτάζει και τιμά τους απελευθερωτές του έθνους με πλήθος εκδηλώσεων. Αρκετοί πολιτικοί αξιωματούχοι ανάμεσά τους και ο Πρίγκηπας Κάρολος αποδέχθηκαν την πρόσκληση της Ελληνικής Κυβέρνησης και θα παρευρεθούν στις εορταστικές εκδηλώσεις στην Αθηνά. Πολλές όμως είναι και οι χώρες που αποφάσισαν να αποτίσουν φόρο τιμής στους ήρωες της Ελληνικής επανάστασης και να δηλώσουν ηχηρά την στήριξη και αναγνώριση της Ελληνικής ανδρείας.

Στον Πύργο του Ρήνου, το ψηλότερο κτίριο ύψους 240 μέτρων της πόλης Ντύσσελντορφ στην δυτική Γερμανία, ανήμερα της 25ης Μαρτίου θα προβληθούν εικόνες της Ελληνικής επανάστασης. Σε ένα αφιέρωμα με τίτλο «Είμαστε όλοι Έλληνες», η Γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung κάνει μια μεγάλη ανασκόπηση των γεγονότων που καθόρισαν την Επανάσταση του 1821. Το Βέλγιο προβάλλει τις αρχές τις ελευθερίας και το περιβόητο αγαλματάκι Manneken Pis στις Βρυξέλλες ντύνεται εύζωνας.

Ο Καναδάς αποφάσισε να υψώσει την Γαλανόλευκη στο δημαρχείο του Βανκούβερ και να φωταγωγήσει με τα χρώματα της Ελληνικής σημαίας τον πύργο Τηλεπικοινωνιών CN στο Τορόντο, τη Γέφυρα Υψηλού Επιπέδου στο Έντμοντον αλλά και τους Καταρράκτες του Νιαγάρα. Και η Αμερική συμμετέχει στους εορτασμούς φωτίζοντας λευκό και μπλε το δημαρχείο του Σαν Φρανσίσκο, το Καπιτώλιο και πολλά ακόμα εμβληματικά κτήρια στην πολιτεία της Καλιφόρνια. Αντίστοιχες φωταγωγήσεις σπουδαίων αξιοθέατων θα πραγματοποιηθούν ανά την υφήλιο. Η όπερα του Σίδνεϊ, το κτήριο της βουλής της Ρουμανίας θα στολιστούν και αυτά με τα χρώματα της γαλανόλευκης.

Ο ξεσηκωμός του γένους αναζωπύρωσε το αίσθημα του Φιλελληνισμού και έκανε όλο τον κόσμο να υποκλιθεί και να μνημονεύσει το θάρρος και την ανδρεία των Ελλήνων αγωνιστών. Αυτοί οι ήρωες πολέμησαν και θυσιάστηκαν για όλες τις μετέπειτα γενιές και όλοι εμείς τιμούμε περήφανα τους υπέρμαχους ήρωες του έθνους.

20 Μαρτίου 2021

Πώς μπορώ να κάνω την διαδικασια μελέτης του παιδιού μου ευχάριστη

Πως να δώσω στο παιδί μου θετικά ερεθίσματα κατά την διάρκεια της μελέτης.

Ο Howard Gardner (1983), είχε πει κάποτε «Μη ρωτάς πόσο έξυπνο είναι ένα παιδί, αλλά µε ποιο τρόπο είναι έξυπνο». Οι σύγχρονες μέθοδοι μάθησης επιβάλουν ένα καθολικό μοντέλο εκπαίδευσης και μελέτης το οποίο οι μαθητές πρέπει να ακολουθούν. Η μελέτη λοιπόν και η προετοιμασία για την επόμενη μέρα, γίνεται μια δυσάρεστη διαδικασία για τα παιδιά και ένας διαρκής πονοκέφαλος για τον γονιό. Καθώς η μάθηση εστιάζει κυρίως στις γνωστικές ικανότητες ο βαθμός επίτευξης αποτελεί σημαντικό παράγοντα άγχους τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας (και εμάς τους ίδιους) να βιώνουν την μελέτη ευχάριστα;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Gardner εισάγει μια ριζοσπαστική θεωρία καταρρίπτοντας την μέχρι τότε θεωρία που επικρατούσε για τον δείκτη νοημοσύνης (ΙQ). Υποστήριξε ότι υπάρχει ένα ευρύ φάσμα νοημοσύνης, και εισήγαγε τον όρο πολλαπλή νοημοσύνη. Σύμφωνα µε αυτή τη θεωρία, η νοημοσύνη χωρίζεται σε εννέα σημαντικούς τομείς που ενεργοποιούνται σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου. Τα εννέα αυτά ειδή νοημοσύνης είναι: η Γλωσσική νοημοσύνη, η Λογικομαθηματική νοημοσύνη, η Διαπροσωπική νοημοσύνη, η Ενδοπροσωπική νοημοσύνη, η Μουσική - ρυθμική νοημοσύνη, η Χωροταξική νοημοσύνη, η Κιναισθητική νοημοσύνη, η Νατουραλιστική νοημοσύνη και η Υπαρξιακή νοημοσύνη. Αναλόγως με την ιδιοσυγκρασία του, το κάθε παιδί διαθέτει διαφορετική αντίληψη και ικανότητες.

Οι γονείς πρεπει να δίνουν διαρκώς ερεθίσματα στο παιδί τους να ανακαλύπτει και να εξελίσσει τις ξεχωριστές του δυνατότητες. Παράλληλα όμως, το παιδί πρέπει να ακολουθεί και το εκπαιδευτικό μοντέλο και να είναι συνεπής στην ύλη και τις γνώσεις που πρέπει αφομοιώσει. Πως μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Το πιο φρόνιμο είναι οι γονείς να μην κρίνουν το παιδί από την επίδοσή του στα μαθήματα και να μην το πιέζουν να αναλώνει χρόνο σε ένα αντικείμενο που δεν μπορεί ή δυσκολεύεται να ανταποκριθεί. Η καταπίεση οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα τα οποία μπορεί να εκδηλωθούν κατά την ενήλικη ζωή. Αν το παιδί μας δυσανασχετεί με τα μαθηματικά, το να το φορτώσουμε με επιπλέον ασκήσεις μέχρι να τα εμπεδώσει δεν θα βοηθήσει ιδιαίτερα. Εφαρμόζοντας όμως τα μαθηματικά στις πολύ απλές καθημερινές μας δραστηριότητες, είναι ένας έμμεσος τρόπος να κατακτήσει μια νέα γνώση διασκεδάζοντας. Μπορείτε να μετρήσετε πόσα τριαντάφυλλα έχετε στον κήπο (πόσα κόκκινα και πόσα λευκά;), πόσα υλικά βάλατε στο κέικ, πόσα αυτοκίνητα είναι παρκαρισμένα στο δρόμο (χρώματα; ταξί; φορτηγά;), πόσα μαξιλάρια έχει ο καναπές, πόσα ποτήρια (μαχαιροπίρουνα) έχετε στο σπίτι, πόσες κάλτσες, μπλούζες, αυτοκόλλητα, πόσο κάνει το άθροισμα της πινακίδας του ΙΧ μας κτλ. Εφαρμόζοντας αυτόν τον τρόπο ενισχύουμε τον νοητό συλλογισμό και ερεθίζουμε την εγκεφαλική του λειτουργία.

Είναι γνωστό ότι ο εγκέφαλός μας, αναπτύσσεται μέσω των συνάψεων. Και σύμφωνα με την Jill Stamm, οι εγκεφαλικές συνάψεις αναπτύσσονται βάσει εμπειριών. Για κάθε νέα δεξιότητα που αναπτύσσουμε δημιουργείται και μια σύναψη στην οποία θα καταγραφεί η νέα γνώση. Η σύνδεση αυτή φαντάζει αμελητέα στον χώρο που καταλαμβάνει στον εγκέφαλο. Όσο ασταθής και ευάλωτη είναι όμως στην αρχική της φάση, τόσο εδραιώνεται και ισχυροποιείται κάθε φορά που η δεξιότητα επαναλαμβάνεται.

Η επανάληψη όμως δεν είναι ο μόνος τρόπος ενίσχυσης των συνάψεων, η σύνδεση της μάθησης με μια ευχάριστη δραστηριότητα ή συνήθεια έχει αποδειχθεί ότι ερεθίζει έναν νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται ντοπαμίνη, ο οποίος έχει σχετίζεται άμεσα με την διαδικασία της μάθησης (Beierholm, 2013; Coddington et.al, 2019). Ταυτόχρονα όμως, η υπόφυση εκκρίνει οξυτοκίνη την οποία οι επιστήμονες αποκαλούν «ορμόνη της αγάπης» αλλά και πολλές άλλες ορμόνες απόλαυσης όπως η σεροτονίνη ή η αδρεναλίνη.

Μια ζεστή κούπα σοκολάτας την ώρα που το παιδί μελετάει, ή ακόμη ένα χάδι ή μια αγκαλιά μπορούν να ενισχύσουν την διαδικασία της μάθησης. Αν το παιδί σας δυσκολεύεται με την ιστορία μπορείτε να συνδυάσετε την μελέτη με μια αγαπημένη του μυρωδιά (αιθέριά ελαία, κολόνια, φλούδες από εσπεριδοειδή, ή ακόμη και την κρέμα ενυδάτωσης που χρησιμοποιούσατε όταν ήταν μωρό).

Η όξυνση των αισθήσεων είναι πολύ σημαντική γιατί αναδύει τα ευχάριστα και ζεστά συναισθήματα τα οποία μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο όχι μόνο στην εμπέδωση αλλά και στον χρόνο που αφιερώνει το παιδί. Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να κάνει τακτά διαλείμματα, όχι μόνο να δίνει χρόνο στον εγκέφαλο να αφομοιώσει αλλά και να βιώνει την μελέτη σαν μια ευχάριστη δραστηριότητα. Μπορεί να επιλέγει μόνο του αν κατά την διάρκεια των διαλειμμάτων θέλει να ακούσει ένα τραγούδι, να διαβάσει ένα ανέκδοτο, να κάνει μια ζωγραφιά, να πίει ένα ρόφημα, να κάνει μια σωματική δραστηριότητα (διατάσεις, κατακόρυφος, χορός, μονόζυγο κ.α.).

Μην ξεχνάτε ότι η αποστολή μας είναι να κάνουμε τα παιδιά μας ευτυχισμένα και ανθεκτικά στις προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσουν. Αυτό μπορούμε να το καταφέρουμε με πολλή αγάπη, στοργή, κατανόηση και φυσικά αποδοχή της διαφορετικότητας του κάθε παιδιού.

References:

Beierholm, U., Guitart-Masip, M., Economides, M., Chowdhury, R., Düzel, E., Dolan, R., & Dayan, P. (2013). Dopamine modulates reward-related vigor. Neuropsychopharmacology, 38(8), 1495-1503.

Connell, G., & McCarthy, C. (2013). A moving child is a learning child: How the body teaches the brain to think (birth to age 7). Free Spirit Publishing.

Gardner, H. (2000). Intelligence Reframed: Multiple Intelligences For The 21st Century. Newyork: 

BasicGottman, J. (2000).Η Συναισθηματική Νοημοσύνη Των Παιδιών: Πώς Να Μεγαλώσουμε Παιδιά Με Συναισθηματική Νοημοσύνη, Ελληνικά Γράμματα.

Stamm, J. (2016). Boosting Brain Power: 52 Ways to Use What Science Tells Us. Gryphon House, Inc..

Zolin, A., Cohn, R., Pang, R. et al. Context-dependent representations of movement in Drosophila dopaminergic reinforcement pathways. Nat Neurosci 24, 1555-1566 (2021). https://doi.org/10.1038/s41593-021-00929-

19 Νοεμβρίου 2021